GiangBLOG: Thực trạng và nguyên nhân về chất lượng kiểm toán báo cáo tài chính hiện nay ở nước ta

Thực trạng

Chất lượng của kiểm toán BCTC ở nước ta bước đầu đó được khách hàng tin tưởng và ngày càng có uy tín. Tuy vậy trên thực tế sự phát triển của hoạt động kết toán, kiểm toán hiện nay vẫn cũng nhiều bất cập gây trở ngại không ít đối với quá trình hội nhập quốc tế và khu vực. Trình độ, năng lực hành nghề của nhiều công ty kế toán, kiểm toán ở nước ta cũng nhiều hạn chế, các loại hình dịch vụ chưa đủ sức cạnh tranh với các công ty nước ngoài, tình trạng cạnh tranh không lành mạnh giữa các công ty trong nước thụng qua việc giảm giỏ chi phớ vẫn cũng tồn tại, chất lượng dịch vụ chưa đáp ứng được thực tế đũi hỏi. Bên cạnh đó nhận thức của xã hội về các hoạt động kiểm toán cũng nhiều hạn chế. Khuôn khổ hoạt động kiểm toán tuy đó cú nhiều đổi mới nhưng chưa đồng bộ và đầy đủ, các tổ chức nghề nghiệp chưa đủ khả năng đảm nhận việc tổ chức và hướng dẫn quản lý chuyên môn.

Mặt khác, chất lượng kiểm toán BCTC phản ảnh nội dung và hệ thống các chi tiêu chưa hợp lý với yêu cầu, mục tiêu của nhiệm vụ kiểm toán, chưa phản ánh những vấn đề cơ bản trọng tâm của tình hình quản lý điều hành, sử dụng ngân sách nhà nước của các cấp các ngành. Nội dung kiểm toán BCTC chỉ phản ánh ở tầm vi mô mà chưa phản ánh đúng tầm vĩ mô. Kết quả kiểm toán ở các bộ, ngành Trung ương hoặc ngân sách của một tỉnh (thành phố) cũng mang tớnh liệt kờ số liệu, liệt kờ tình hình, liệt kờ những sai phạm chính sách, chế độ của các đơn vị thuộc và trực thuộc bộ ngành và địa phương được kiểm toán.

Ngoài ra chất lượng kiểm toán BCTC cũng mắc nhiều sai phạm về số liệu cách trình bày về văn phạm.

Thêm vào đó hầu hết cán bộ, KTV tuổi đời cũng rất trẻ, cú trình độ học vấn nhưng để giữ cương vị chủ chốt nhiều người thiếu sự chuẩn bị kĩ càng, chưa được rốn luyện thử thỏch của thực tiễn, lónh đạo các đơn vị lại thiếu kiểm tra đôn đốc thường xuyờn nờn dễ sinh ra kiờu ngạo lợi dụng quyền hạn coi thường kỉ cương, kỉ luật.

Nguyên nhân của thực trạng

Trước hết việc xác định mục tiêu kiểm toán hàng năm của các vụ kiểm toán chuyên ngành và kiểm toán nhà nước nhiều khi cũng chung chung, mục tiêu kiểm toán chưa gắn kết với hệ thống các chỉ tiêu trọng điểm, chưa gắn kết với đối tượng kiểm toán. Khi xây dựng kết hoạch kiểm toán việc lựa chọn xác định mục tiêu trọng tâm, trọng điểm của một cuộc kiểm toán là rất quan trọng, giúp cho kết quả kiểm toán đạt chất lượng, hiệu quả cao, nếu tất cả các cuộc kiểm toán đều phản ánh tập trung, thống nhất vào các chỉ tiêu trọng tâm, trọng điểm của công tác quản lý, điều hành thu - chi ngân sách của đối tượng được kiểm toán thỡ sẽ khắc phục được tình trạng kiểm toán tràn lan, dàn trải, vụn vặt. Báo cáo kiểm toán không có định hướng, kết luận những vấn đề nội dung không có giá trị ở tầm vĩ mô.

Bên cạnh đó việc xác đinh lựa chọn đối tượng kiểm toán hàng năm cũng cú những bất hợp lý, chưa phù hợp với mục tiêu kiểm toán. Đối tượng kiểm toán hằng năm thường vẫn là lần lượt, thứ tự từ đơn vị có nguồn thu – chi ngân sách lớn đến nhỏ, chưa phải xuất phát từ mục đích kiểm toán hằng năm để chọn đối tượng kiểm toán phự hợp, chưa xác định được mục tiêu kiểm toán trong năm đối với từng đối tượng kiểm toán. Cho đến nay Vụ kiểm toán ngân sách và kiểm toán Nhà nước chưa nắm được các thụng tin cần thiết thụng tin chủ yếu về tình hình kinh tế, tài chính – ngân sách của các Bộ, ngành Trung ương và các địa phương để lựa chọn đối tượng kiểm toán cú chiến lược hàng năm phục vụ cho mục đích kiểm toán, chỉ đến khi lựa chọn được đối tượng kiểm toán theo thứ tự lần lượt rồi mới đi khảo sát nắm tình hình và xỏc định mục tiêu kiểm toán.

Đồng thời mẫu báo cáo kiểm toán mới sửa đổi, ban hành để sử dụng thống nhất trong toàn ngành trong năm 2002 cũng những bất hợp lý dẫn tới tình trạng chất lượng kiểm toán chưa cao. Mẫu báo cáo kiểm toán của Bộ chưa hướng dẫn kiểm toán viên đi vào trọng tâm, trọng điểm của chu trình lập, chấp hành cà quyết toán của đối tượng được kiểm toán, cụ thể phần kết quả kiểm toán, không yêu cầu kiểm toán theo chu trình vận động của ngân sách: lập, chấp hành, quyết toán mà chỉ có bảng số liệu phản ánh chênh lệch về kinh phí, về tài sản, về hoạt động sự nghiệp giữa báo cáo tài chính của đơn vị và của kiểm toán; sau đó giải thớch nguyên nhân chênh lệch, nhưng lại đưa nội dung phần lập và chấp hành dự toán vào phần nhận xét, đó là điều không hợp lý làm cho kết quả kiểm toán đơn điệu, không phản ánh được tính hệ thống và bản chất của vấn đề.

Mặt khác trình độ tổng hợp và viết báo cáo của KTV hiện nay cũng quá yếu thêm vào đó việc chỉ đạo, phân công giữa KTV làm công tác kiểm toán tổng hợp của một cuộc kiểm toán và KTV viết báo cáo tổng hợp lại không đồng bộ, sử dụng chưa đúng người đúng việc. Do đó cũng nhiều báo cáo kết quả kiểm toán chất lượng yếu và cũng nhiều sai sút là lẽ đương nhiờn.

Dưới đây chúng ta sẽ tỡm hiểu về chất lượng kiểm toán của một số nước phỏt triển.

Chất lượng công tác quản lý chất lượng kiểm toán báo cáo tài chính ở Thái Lan

Công tác quản lý chất lượng kiểm toán của kiểm toán nhà nước Thái Lan được thể hiện trên 7 mặt:

1. Chất lượng của tổ chức quy trình kiểm toán


2. Chất lượng kiểm toán viờn


3. Chất lượng của các phương tiện trong kiểm toán


4. Chất lượng của các tài liệu trong kiểm toán


5. Chất lượng của việc tổ chức thụng tin trong kiểm toán


6. Chất lượng của môi trường kiểm toán


7. Chất lượng của công tác quản lý và giỏm sỏt kiểm toán.

Việc tổ chức đánh giá chất lượng kiểm toán của cấp quản lý (tổng kiểm toán Nhà nước và các KTV ) thụng qua các nhúm giỳp việc, cụ thể : tại mỗi cơ quan kiểm toán của Trung ương và mỗi kiểm toán của khu vực bố trí ba KTV thực hiện công tác kiểm tra đánh giá chất lượng kiểm toán của các đoàn kiểm toán. Số chuyên viên kiểm tra chất lượng kiểm toán này thực hiện công việc thụng qua tiến hành kiểm tra trực tiếp tại các đoàn kiểm toán. Tại kiểm toán nhà nước, giám đốc văn phũng là người giỳp tổng kiểm toán nhà nước thực hiện việc kiểm tra đánh giá chất lượng kiểm toán BCTC.

Để hạn chế những nguyên nhân khắc phục thực trạng chất lượng kiểm toán BCTC ở nước ta hiện nay mà nguyên nhân chủ yếu là trỏch nhiệm của KTV trong quỏ trình hành nghề ảnh hưởng rất lớn tới chất lượng kiểm toán BCTC.

Theo Voer